เปิดสถิติการดำเนินคดีพลเรือนในศาลทหาร

.

นับตั้งแต่มีการรัฐประหารเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ที่ผ่านมา คณะรักษาความสงบแห่งชาติได้ประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติฉบับที่ 37/2557 เรื่อง ความผิดที่อยู่ในอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีของศาลทหารประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติฉบับที่ 38/2557เรื่อง คดีที่ประกอบด้วยการกระทําหลายอย่างเกี่ยวโยงกันให้อยู่ในอํานาจของศาลทหารและ ประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติฉบับที่ 50/2557 เรื่อง ให้ศาลทหารมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีอาวุธปืน เครื่องกระสุนปืน หรือวัตถุระเบิด ที่ใช้เฉพาะแต่การสงคราม ซึ่งส่งผลให้ความผิดบางประเภทนั้นอยู่ในอำนาจการพิจารณาของศาลทหาร ได้แก่

1. ความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาทและผู้สําเร็จราชการแทนพระองค์ ตั้งแต่มาตรา 107 ถึงมาตรา 112 ประมวลกฎหมายอาญา

2. ความผิดต่อความมั่นคงของรัฐภายในราชอาณาจักร ตั้งแต่มาตรา 113 ถึงมาตรา 118 ประมวลกฎหมายอาญา¹

3.ความผิดตามประกาศหรือคําสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ

4. ความผิดฐานมีหรือใช้อาวุธปืน เครื่องกระสุนปืน หรือ วัตถุระเบิด ที่ใช้เฉพาะแต่การสงครามที่นายทะเบียนไม่อาจออกใบอนุญาตให้ได้ อันเป็นความผิด ตามพระราชบัญญัติอาวุธปืน เครื่องกระสุนปืน วัตถุระเบิด ดอกไม้เพลิง และสิ่งเทียมอาวุธปืน พุทธศักราช 2490 ที่กระทําตั้งแต่วันที่ 22 พฤษภาคม พุทธศักราช 2557 เวลา 16.30 นาฬิกา เป็นต้นไป ²

5. คดีซึ่งประกอบด้วยการกระทําหลายอย่างเกี่ยวโยงกันกับคดีความผิดที่อยู่ในอํานาจศาลทหารพิจารณาพิพากษา ข้อ 1-4

นอกจากนี้คณะรักษาความสงบแห่งชาติได้ประกาศใช้กฎอัยการศึกทั่วราชอาณาจักร ตั้งแต่วันที่ 22 พฤษภาคม 2557 – 31 มีนาคม 2558 ซึ่งส่งผลให้คดีซึ่งเกิดระหว่างการประกาศกฎอัยการศึกดังกล่าวนั้นไม่สามารถอุทธรณ์และฎีกาได้แม้จะมีการยกเลิกประกาศกฎอัยการศึกแล้วก็ตาม³

ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนได้ติดตามสถานการณ์สิทธิมนุษยชนหลังรัฐประหาร ได้รับข้อมูลจากกรมพระธรรมนูญระบุว่าตั้งแต่ 22 พ.ค.57- 30 ก.ย.58 มีคดีของพลเรือนที่ถูกดำเนินคดีในศาลทหารจำนวน 1,408 คดี คิดเป็นจำนวนผู้ต้องหาและจำเลยรวม 1,629 คน โดยจำนวนพลเรือนขึ้นศาลทหารกรุงเทพมากที่สุดจำนวน 208 คน และศาลทหารที่มีพลเรือนกว่า 100 คน ขึ้นสู่ศาลทหารคือ ศาลมณฑลทหารบกที่ 23 (จังหวัดขอนแก่น) จำนวน 158 คน ศาลมณฑลทหารบกที่ 32 (จังหวัดลำปาง) จำนวน 158 คน และศาลมณฑลทหารบกที่ 42 (จังหวัดสงขลา) จำนวน 115 คน

หากแบ่งตามประเภทความผิดพบว่าในต่างจังหวัด (เฉพาะศาลมณฑลทหารบกและศาลจังหวัดทหารบก) ตั้งแต่ 22 พ.ค.57-30 มิถุนายน 58 จำนวนคดีทั้งหมด 959 คดี ผู้ต้องหาและจำเลยรวม 1,111 คน แบ่งเป็น

• คดีฝ่าฝืนคำสั่งหรือไม่ปฏิบัติตามคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติจำนวน 6 ราย

• คดีมาตรา 116 ประมวลกฎหมายอาญา จำนวน 2 ราย

• คดีตามพระราชบัญญัติอาวุธปืน เครื่องกระสุน วัตถุระเบิด ดิกไม้เพลิง และสิ่งเทียมอาวุธพ.ศ. 2490 จำนวน 944 ราย

• คดีมาตรา 112 ประมวลกฎหมายอาญา จำนวน 7 ราย

ในขณะที่ศาลทหารกรุงเทพตั้งแต่ 22 พ.ค.57-30 กันยายน 58 จำนวนคดีทั้งหมดที่รับฟ้อง 128 คดี (จากคดีทั้งหมด 192 คดี)

• คดีฝ่าฝืนคำสั่งหรือไม่ปฏิบัติตามคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติจำนวน 21 คดี

• คดีความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์พ.ศ. 2550 จำนวน 4 คดี

• คดีตามพระราชบัญญัติอาวุธปืน เครื่องกระสุน วัตถุระเบิด ดิกไม้เพลิง และสิ่งเทียมอาวุธพ.ศ. 2490 จำนวน 76 คดี

• คดีมาตรา 112 ประมวลกฎหมายอาญา จำนวน 27 คดี

ทั้งนี้มีข้อสังเกตว่าทั้งในพื้นที่ต่างจังหวัดและกรุงเทพมหานครประเภทคดีซึ่งสู่การพิจารณามากที่สุดคือ คดีตามพระราชบัญญัติอาวุธปืน เครื่องกระสุน วัตถุระเบิด ดอกไม้เพลิง และสิ่งเทียมอาวุธพ.ศ. 2490 ซึ่งความผิดดังกล่าวอาจเกี่ยวโยงถึงความผิดต่อชีวิตและร่างกายซึ่งมีโทษสูงสุดคือประหารชีวิต จำนวนผู้ต้องหาและจำเลยนับพันรายในคดีประเภทดังกล่าวนั้นแสดงให้เห็นว่าย่อมไม่ใช่เพียงจำนวนคดีซึ่งเกี่ยวข้องทางการเมืองเท่านั้น แต่รวมถึงคดีอาชญากรรมที่เกิดขึ้นโดยเหตุอื่นด้วย

ศาลทหารซึ่งโดยโครงสร้างและสังกัดแล้วขาดความเป็นอิสระและเป็นกลาง การพิจารณาคดีโดยตุลาการซึ่งองค์คณะจบกฎหมายเพียงท่านเดียว และคดีซึ่งเกิดระหว่างการประกาศกฎอัยการศึกดังกล่าวนั้นไม่สามารถอุทธรณ์ฎีกาได้นั้นทำให้พลเรือนขาดหลักประกันซึ่งสิทธิและเสรีภาพ

.

.

.

หมายเหตุ – ข้อมูลสถิติได้รับจากกรมพระธรรมนูญ เมื่อวันที่ 22 ต.ค.2558

1 ยกเว้นความผิดซึ่งการกระทําผิดเกิดขึ้นในเขตพื้นที่ที่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคง ภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551 หรือพระราชกําหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548

2 ยกเว้นความผิดซึ่งการกระทําเกิดขึ้นในเขตพื้นที่ที่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติ การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พุทธศักราช 2551 และพระราชกําหนดการบริหารราชการ ในสถานการณ์ฉุกเฉิน พุทธศักราช 2548

3 มาตรา 36 วรรคสอง พระราชบัญญัติธรรมนูญศาลทหารพ.ศ.2498 “เมื่อหมดภาวะการรบหรือสถานะสงครามหรือเลิกใช้กฎอัยการศึก ศาลทหารยังคงมีอํานาจพิจารณา พิพากษาคดีที่ค้างอยู่ในศาลหรือที่ยังมิได้ฟ้อง แต่ผู้มีอํานาจแต่งตั้งตุลาการหรือรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมมี อํานาจสั่งโอนคดีหรือส่งผู้ต้องหาไปดําเนินคดียังศาลทหารแห่งอื่นได้และให้ศาลที่พิจารณาพิพากษาคดีเช่นนี้มีอํานาจ และหน้าที่ดังศาลทหารในเวลาไม่ปกติ